بررسی بهره‌وری فیزیکی و اقتصادی آب در محصولات عمده زراعی در حوضه تلوار استان کردستان

مفاهیم آب مجازی و بهره‌­وری آب به‌عنوان ابزارهای مدیریتی مؤثر در تحلیل مـسائل مرتبط بـا مدیریت منابع آب مطرح هستند. این پژوهش، به‌منظور استفاده از شاخص‌­های بهره‌وری فیزیکی و اقتصادی آب در مدیریت منابع آب در حوضه تلوار استان کردستان انجام شد. در این راستا، داده‌های هواشناسی و اقلیم، منابع آب، کشاورزی، آبیاری و مدیریتی حوزه آبخیز جمع‌آوری شد. سطح زیرکشت محصولات آبی در حوضه شناسایی و درصد کشت آن­‌ها مشخص شد. اطلاعات مربوط به رشد این محصولات، تولید ماده خشک و میزان آب مصرفی آن‌ها با استفاده از نرم‌افزار CROPWAT و اندازه‌گیری­‌های میدانی محاسبه شد. با استفاده از نتایج تحلیل این داده‌ها، شاخص‌های مدیریتی از جمله بهره‌­وری فیزیکی و بهره‌وری اقتصادی محصولات محاسبه شد. نتایج نشان داد که پنج محصول گندم، سیب‌زمینی، جو، یونجه و شبدر بیش از 93 درصد سطح اراضی آبی حوضه را تشکیل می‌دهند. محصول سیب‌زمینی دارای بهره‌­وری فیزیکی بالا به میزان 3.46 و محصول گندم کمترین بهره‌­وری فیزیکی به میزان 0.43 کیلوگرم بر متر مکعب را دارا است. با وجود عملکرد فیزیکی پایین گندم، بخش زیادی از آب مصرفی در محصول گندم، آب سبز است. حال ‌آن‌که سیب‌زمینی کمترین مقدار آب سبز را مصرف می‌کند. همچنین، از لحاظ بهره­‌وری اقتصادی محصولات گندم، جو و سیب‌زمینی بیشترین سود خالص اقتصادی را دارند و میزان سطح اراضی تحت کشت تطابق مناسبی با بهره‌وری اقتصادی دارد. نتایج این پژوهش می‌تواند به مدیریت صحیح و متناسب با منابع آب موجود در حوضه منجر شود.